Ahmed b. Hanbel
(164/780 - 241/855)
Islâm'da dört büyük fikih mezhebin birisi olan Ahmed b. Hanbel
164/780 yilinda Bagdad'ta dogdu. 241/855'te yine orada vefat etti. Büyük babasi
Hanbel Horasan bölgesinde bulunan Serahs Vilâyeti'nin valisi idi. Babasi
Muhammed b. Hanbel de komutanlik görevi üstlenmis bir askerdi. Hanbel ailesi,
Ahmed'in dogumuna yakin bir sirada Bagdad'a gelmis ve orada yerlesmisti.
Ahmed b. Hanbel önce Kur'ân'i hifzetmis, daha sonra arapça,
hadis gibi ilimleri, sahâbe ve tabiîlere ait rivâyetleri, Hz. Peygamber'in,
sahabe ve tabiîlerin hayatlarini incelemekle ilim çalismalarina baslamistir.
Özellikle hadis ilmi için Basra, Kûfe, Mekke, Medîne, Sam, Yemen ve el-Cezîre'yi
dolasmis, uzun bir süre Imam Sâfiî'ye (ö. 204/819) talebelik etmistir.
Hatta bu yüzden O'nu Sâfiî mezhebinden sayanlar bile olmustur. Böylece O'nun
baslica fikih üstadi Imam Sâfiî'dir. Sâfiî, O'nun hakkinda söyle demistir: "Ben
Bagdad'tan ayrildim ve orada Ahmed b. Hanbel'den daha âlim ve daha faziletli
kimse birakmadim"(el-Hudarî,
Târihu't-Tesrîi'l-Islâmî, terc. Haydar Hatipoglu, s. 260, 26i).
Ahmed b. Hanbel, Ebû Hanîfe'nin (ö.150/767) ögrencisi ve devrin
ünlü bas kadisi Ebû Yûsuf'tan (ö.182/798) fikih ilmi aldi. Rivâyetle dirayeti
birlestiren bir yol izledi. O, hükmü hadisten çikarir, bu hükme yeni bir takim
meseleleri kiyas ederdi. Bu arada Yemen'e giderek, San'a'da Abdurrezzâk b.
Hemmâm'la (ö. 211/826) görüstü. Orada iki yil kadar kalarak O'ndan ez-Zuhrî ve
Ibnü'l-Müseyyeb yoluyla gelen birçok hadisleri aldi(Muhammed Ebû Zehra, Islâm'da Fikhî Mezhepler Tarihi, Terc. Abdulkadir
Sener, Istanbul i976, s. 423 vd.)
