İslam dini çevreyi, tabii güzellikleri korumayı, hayvanlar
da dahil bütün canlılara karşı sevgi ve merhametle davranmayı emretmiştir. Hz.
Peygamber ,
قالَ رسولُ اللّهِ: الرَّاحِمُونَ
يَرْحَمُهُمُ اللّهُ تَعالى! ارحَمُوا مَنْ في ا‘رضِ يَرْحَمْكُمْ مَنْ في
السَّمَاءِ
"Merhamet edene
Allah da merhamet eder; siz yerdekine merhamet edin ki, gökteki de size
merhamet etsin."[1]
buyurmuştur.
İslam'da hayvanların söz konusu edildiği nasslar (ayet ve
hadisler) incelendiğinde hayvanlara birtakım hakların verildiği görülür.
Kuran-ı Kerim'de bazı sureler çeşitli hayvan isimleri ile isimlendirilmiştir.[2]
Nahl Suresi 8. ayette,
وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ
وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ
“Binmeniz için ve zinet olarak atları, katırları, merkepleri
yaratmıştır; daha da bilmediğiniz nice şeyler yaratacaktır.”
Diğer bazı ayetlerde de diğer canlıların da tıpkı insanlar
gibi, Allah'a ibadet ettiği, kuşların da bir dilinin, bir ibadet ve tesbihinin
bulunduğu belirtilmektedir.Misal:
اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ
فِى السَّمَوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاَتَهُ
وَتَسْبِيحَهُ وَاللهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ
“Göklerde ve yerde bulunanlarla, dizi dizi kanat çırpıp uçan
kuşların, Allah’ın sınırsız kudret ve yüceliğini dile getirdiklerini görmüyor
musun? Her biri de Allah’ı nasıl anacağını ve Allah’ı nasıl yücelteceklerini
bilmektedirler. Allah da onların yaptıkları her şeyi tam olarak bilmektedir.”[3]
تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَوَاتُ السَّبْعُ
وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ
وَلَكِنْ لاَ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ اِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا
“Yedi gök ve yerle, onlarda ne varsa hepsi, O’nu noksan
sıfatlardan tenzih eder. Ve hiç birşey yoktur ki, O’na hamd ederek O’nu noksan
sıfatlardan tenzih etmesin. Yalnız siz onların tesbih edişlerini anlayamazsınız.
Şüphe yok ki, o azap etmede acele etmez, suçları da örter.”[4]
Hadislerde hayvan hakları konusunda ısrarlı bir şekilde
vurgulanan husus, onların yaşama haklarıdır. Hz. Peygamber'in tavsiye ve
uygulamalarında belli başlı zararlılar hariç,[5]
hayvanların faydasız ve keyfi bir şekilde öldürülmesi yasaklanmış, hayvanlara
merhametli davranılması gereğine işaret edilmiştir.[6]
