320 Bin Belanın İndiği Safer Ayının Son Çarşambası
Cübbeli Ahmet Hocaefendi
...
Peygamberimizin Duâları
"Ey, Rabbim! Gayb ilminle ve halk üzerine kudretinle, hayatı benim için hayırlı gördükçe beni yaşat, ölümü benim için hayırlı gördüğün zaman da beni vefât ettir.
Ey Rabbim! Gizlide ve açıkda senden haşyetini istiyorum.
Rızâ hâlinde de, gadab hâlinde de ihlâs sözünden ayırmamanı istiyorum, fakirlikte de zenginlikte de i'tidâlden ayırmamanı istiyorum.
Senden tükenmez bir ni'met, kesilmez bir göz ferahlığı (yüzde açıkça görülen neş'e ve huzûr) istiyorum.
Senden beni kazâna râzı kılmanı, ölümden sonra yaşamanın serinliğini istiyorum.
Senden yüzüne bakmanın lezzetini; sana kavuşmanın şevkini istiyorum.
Bütün bunları zarar vericinin zararından, sapdırıcı bir fitneden uzak olarak vermeni istiyorum.
Ey Rabbim! Bizi îmân zîynetiyle süsle, bizi doğru yolda olan hidâyet rehberleri kıl.”
el-Camiu's Sağir
ERKEK VE KADININ ÂİLEDE BİRLİKTE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR
En
merhametli anne-babalar, birbirlerini ve evlâtlarını Allâh’a kulluğa
hazırlayanlardır.
Erkek
ve kadın, birlikte bir yuva kuruyorlar ve hayatlarını birleştirip başlarına
gelebilecek her şeyi ortaklaşa paylaşmaya karar veriyorlar. Hayatı paylaşırken
iki tarafın birden dikkat etmesi gereken ne gibi hususlar vardır?
Burada iki
noktaya dikkat etmek lâzım:
–Mutluluk ve
sevinçleri paylaşma,
–Hayatın yük
ve sıkıntılarını paylaşma
Müştereklik
dediğimiz ortak paylaşma, hayatın her hâlinde, yani rûhâniyet ve muhabbet
ikliminde devam etmelidir. Sevinç ve mutluluklar paylaşıldığı gibi sıkıntı,
keder, hüzün ve iptilâlar da paylaşılmalı; taraflar, her zaman birbirlerine
destek vermeli, birbirlerini yıkayan iki el gibi olmalı ve yine birbirlerine en
yakın tesellî kaynağını kendileri teşkil etmelidirler.
Çünkü hayat,
her zaman pembe bulutların üzerinde devam etmez. İnişi-çıkışı, fırtınaları,
virajı ve engebeleri olduğu da hatırdan çıkarılmamalıdır. İnsanlar için gelecek
günler, meçhul ve sürprizlerle doludur. Kader, bir sırr-ı ilâhîdir. Bu bakımdan
en büyük güç ve destek kaynağı, öncelikle Allah’a bağlılık ve îmandır. İkinci
büyük destek de birbirlerine kaynaşmış olan eşlerdir. Dikkat etmelidir ki, eğer
çaresiz ve bitkin insanlar, başlarına gelen büyük musîbet ve felâketlerde âile
içinden beklediği desteği bulamazlarsa, daha büyük yıkımlara ve çöküşlere mâruz
kalabilirler. Ancak rûhen olgunlaşmış, anlayışlı fertlerden oluşan yuvalarda
ise, başlarına gelen bâdireler, âilenin sağlamlığı ölçüsünde kolaylıkla
bertaraf edilir.
Âile
sağlamlığı, rûhî olgunluğa paralel olarak bilhassa karşılıklı geçim ehli olmaya
da bağlıdır. Bu, birçok güzellik ve hayırlı neticelerin en mühim şartıdır.
Mevlânâ Hazretleri buyurur:
“Gül, o
güzel kokuyu diken ile hoş geçindiği için kazandı. Bu hakîkati gülden de işit.
Bak, o ne diyor: «Dikenle beraber bulunduğum için neden gama düşeyim, neden
kendimi kedere salayım? Ben ki, gülmeyi, o kötü huylu dikenin beraberliğine
katlandığım için elde ettim. Onun vesîlesiyle âleme güzellikler ve hoş kokular
sunma imkânına kavuştum…»”
Bu gül, bize
de diyor ki:
“Sen de
benim gibi ol!”
Böyle
sağlıklı ve güçlü bir âile yapısının kurulabilmesi için nelere dikkat
etmelidir?
Öncelikle
âilede saâdet, iki taraflı gerçekleştirilebilecek bir husustur. Bunun temelini:
1.
Birbiriyle iyi geçinmek,
2. Anlayışlı
ve olgun davranmak,
3. Fedâkâr
olmak, oluşturur.
Bunlar da
bilhassa ahlâkî fazîlet, dirâyet, zekâ, samîmiyet, ve karşılıklı hassâsiyet ile
mümkündür.
Yine
eskilerin “hüsn-i muâşeret” dedikleri, iyi geçinmek için iki tarafta da şu beş
özellik bulunmalıdır:
1.
Dindârlık,
2. Fazîlet,
3. Muhabbet,
4. Merhamet
5. Sadâkat.
Peygamberimizin Duâları
Abdullah bin Abbas -radıyallahu anhüma-dan rivâyete göre Peygamber Efendimiz'in duâlarından biri şu duâ idi:
"Yâ Rabb! Kalbimi nurlandır, gözümü nurlandır, kulağımı nurlandır, sağımı nurlandır, solumu nurlandır, üstümü nurlandır, altımı nurlandır, önümü nurlandır, arkamı nurlandır ve beni nûr eyle (bir başka rivayette) benim damarlarımı nurlandır, etimi nurlandır, kanımı nurlandır, saçımı nurlandır, yüzümü nurlandır.” (Buhârî, Deavât, 9; Müslim, Müsâfirîn, 181)
ERKEKLERİN ÂİLEDE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR ÂİLEDE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR
Kadın ve
çocukların, dînî, ahlâkî bakımdan olgunlaştırılması; onların dünya ve âhiret
saâdetlerine sebep olacak şekilde terbiye edilmeleri, erkeğe âit mühim
vazifelerdendir.
-1.jpg)
Bir
erkeğin âile yuvasında dikkat edeceği hususlar nelerdir?
Âile
saâdetinin sağlam temeller üzerine oturması, sâlih bir babanın idâresine
dayanır. Sâlih bir baba demek; âilenin geçimi, terbiyesi, muhafaza edilip
gözetilmesi gibi vazifeleri en güzel şekilde yerine getiren baba demektir. Bu
da, bilgili, uyanık, tecrübeli, becerikli ve özellikle îmanlı ve güzel ahlâklı
olmayı gerektirir.
Efendim, bu
konuyu biraz daha açacak olursak, bir baba, âilesi için neleri temin etmek
mecburiyetindedir?
Erkek,
evlenmeye karar verdiği zaman her şeyden önce kendisini ve mes’uliyetini
(sorumluluğunu) üzerine aldığı âilesini helâlinden yedirip içirecek bir geçim
kaynağına muhtaçtır. Çünkü yüce dinimiz, âilenin geçimini temin etmek külfetini
erkeğe yüklemiştir ve hiç şüphesiz bundan dolayı da mirasta onun hissesini
arttırmıştır. Bu itibarla erkek, bir geçim kaynağına sahipse evliliğe adım
atmalıdır. Yani kendi kendine geçinemeyen bir insanın başkalarını da mağdur
etmesi uygun olmaz. Bununla birlikte elindeki imkânları zayıf olduğu hâlde
dînini daha güzel yaşamak için evlenmeyi düşünen kimselere Allah yardım eder.
Çünkü Cenâb-ı Hak, kendi lütfunun genişliğini hatırlatarak evliliği teşvik
etmiş ve şöyle buyurmuştur:
“Aranızdaki
bekârları, köleleriniz ve câriyelerinizden müsait olanları evlendirin. Eğer
bunlar fakir iseler, Allah kendi lütfu ile onları zenginleştirir. Allah (lütfu) geniş olan ve (her
şeyi) bilendir.” (en-Nûr, 32)
Bu âyet-i
kerimeden de anlaşıldığı üzere, toplum içerisinde evlenmeye gücü yetenler bir
an önce evlenmeli, kendi imkânlarıyla buna gücü yetmeyenler de
evlendirilmelidir. Bu, İslâm toplumunun vazifesidir. Büyük bir hayır kapısıdır.
Bu sayede toplumun ve fertlerin iffeti muhafaza edilmiş olur.
İffet ki,
insana verilmiş bir fazîlet vasfıdır. Diğer varlıklarda iffet düşünülemez.
Lâkin insan, bu insanî vasfını kaybederse diğer mahlûkâtın seviyesine düşmüş
olur.
Hiç
şüphesiz, Allah’ın her insana verdiği zekâ, güç, kâbiliyet, özellik ve
temâyüller farklı farklıdır. Bu sebeple değişik meşrepler ve meslekler meydana
gelmiştir. Toplum düzeninin devamı için gerekli olan her mesleğe ve bu
mesleklerin erbâbına ihtiyaç vardır. Bir toplumun bütünü içinde kasap da
olacaktır, çöpçü de, doktor ve hoca da… Öyleyse herkes imkânlarına göre bir
âile kurmaya gayret etmelidir. Bu âileyi kurarken de tarafların içtimâî
(sosyal) durumlarında bir denklik olmalıdır. Bu, sadece maddî imkânları değil,
aynı zamanda görgü, bilgi ve örf denkliğini ifade eder. Böyle olursa karşılıklı
istekler arasında yuvayı sarsacak aykırılıklar olmaz. Anlaşma daha kolay
gerçekleşir. Meselâ denklik olmadan evlenen bir erkek, hanımına ortak noktada
bir hayat yaşatamaz ve onun hüsranına sebep olabilir. Çok aşırı muhabbetler
sayesinde böyle muhtemel hüsranların engellenmesi mümkündür. Ancak bunlar, yok
denecek kadar istisnâdır. Dolayısıyla evliliklerin prensip olarak denk âileler
arasında olmasına dikkat etmek, her zaman daha faydalı ve isabetli olmuştur.
Bu demektir
ki, maddî imkânlardan daha da öteye mânevî duyguları, gâye ve istekleri
birbirine yakın olan insanların anlaşma ve kaynaşması daha kolaydır.
Diğer
taraftan âilelerin maddî durumları, erkeğin çalışma ve kazanma derecelerine
göre düzenlenir. Bir babadan, gücünün ve kazancının üstünde taleplerde
bulunmak, anne ve çocuklar için hak değildir. Baba, kazancının elverdiği
imkânlar içinde, “mesken, gıda ve elbise” ihtiyaçlarını karşılamakla
vazifelidir.
Mesken;
ister kira, ister mülkiyet şeklinde olsun, âile fertlerini rahatça
barındırabilecek genişlikte ve mümkün olduğu kadar iyi bir semt ve güzel
komşular arasından seçilmelidir. İmkân varken, kötü ve ahlâksız komşuların
bulunduğu, izbe, sağlığa elverişli olmayan yerlerde oturmayı tercih etmek, âile
fertlerine haksızlık olur. Bu hatâ, zamanla ahlâkın zaafa uğramasına ve âile
yuvasının yıkılmasına zemin hazırlar.
KADINLARIN ÂİLEDE DİKKAT EDECEĞİ HUSUSLAR
(İbn-i Mâce,
Nikâh, 5/1857)
ile yuvasında huzur ve saâdeti temin etmek bakımından bir kadının dikkat
edeceği hususlar nelerdir?
Her şeyden
önce hanımlar, yaratılışımızın bir îcâbı olarak Allah’a kulluğa ve takvâya
riâyet etmelidir. Bu hususta ibadete, namaz ve niyaza dikkat etmenin yanında
helâl ve harama da îtinâ göstermelidirler.
Âile içinde
hanımın takvâ ve istikâmeti; kocasını, çocuklarını, akrabalarını ve hattâ
komşularını hayır ve hasenâta teşvik edecek mâhiyette olmalıdır. Sâliha bir
hanım, etrafına saâdet saçan, cennet kokulu bir çiçektir.
Hanımlar
için Allah’a kulluktan sonra gelen en mühim vazife; kocalarını ve âile
fertlerini mesut etmektir. Kocalarını memnun etmek ve âile saâdetine gölge
düşürmemek kadınlara Rabbimizin rızâsını kazandırır. Nitekim Peygamber
Efendimiz:
“Sâliha
kadın, kocası yüzüne baktığı zaman onu sevindirir, kocasının meşrû isteklerini
yerine getirir ve onun olmadığı yerde hem malını, hem de nâmusunu muhafaza
eder.” (İbn-i Mâce,
Nikâh, 5/1857) buyurmuştur. O hâlde bir kadın, kocasının memnuniyetinin
yollarını arayıp bulmalı, onun rızâsını kollamalıdır.
Efendim, bu
konuyu biraz daha açacak olursak, bir hanım evinde, günlük hayatında nelere
dikkat etmelidir?
Evin
içindeyken, kendine îtinâ göstermeli, temiz ve bakımlı olmalıdır. Sıradan bir
erkeğin nazarında bile kadının pasaklı ve derbeder olması onun gözünden düşmesi
için yeterlidir. Kocasının yanında, göze hoş gelmeyecek her türlü görüntüden
uzak olmalıdır. Evde aradığını bulamayan kimsenin gönlü, dışarıda yanlış
yerlere doğru kayar ve nihayet âile saâdeti zaafa uğrar. Bu yüzden ev içinde
kadın, renk ve kokusu muhtelif çiçeklerden derlenmiş bir buket gibi olmalı;
eşine saâdet ve huzur tevzî etmelidir. Beyi akşam saatlerini özlemeli, akşam
eve dönmekten nefret etmemelidir.
Sâliha bir
hanım, kocasını güleryüzle ve kapıda karşılamalı, evden çıkarken de güzel söz
ve duâlarla yolcu etmelidir. O gün kendisi çok yorulmuş olsa bile bunu belli
etmemeli ve onun yanında yüzünü ekşitmemelidir. Kocasının sıkıntılarını
paylaşmalı, yorgunluğunu atmasına yardımcı olmalıdır.
Aşırı
alınganlık, gerekli-gereksiz şikâyetler sebebiyle birbirlerinin huzurunu
kaçırmamaya çalışmalıdırlar. Bu konuda ashâb-ı kirâmdan Ümmü Süleym’in kocasına
karşı tavrı ne güzeldir. Çocuğu vefat etmiş olduğu hâlde bu, onu kocasına
hizmet ve fedâkârlıktan alıkoymamıştır. Rivâyet edilir ki, Ebû Talhâ’nın ağır
hasta olan oğlu, kendisi evde yokken vefat etmişti. Ümmü Süleym, çocuğun vefat
ettiğini görünce onu gasledip kefenledi. Ebû Talhâ gelince:
“–Oğlan
nasıldır?” diye sordu. Ümmü Süleym:
“–Çocuğun ıstırabı
sakinleşti, istirahat ettiğini zannediyorum.” dedi. Ümmü Süleym, ev halkına:
“–Sakın Ebû
Talhâ’ya oğlunun öldüğünü söylemeyin, tâ ki, ben söyleyinceye kadar!..” diyerek
sıkı tenbihatta bulundu. Sonra kocasının yemeğini getirdi. Ebu Talhâ yemeğini
yedi. Ümmü Süleym süslenip zevcesine göründü. Beraberce istirahate çekildiler.
Sabah olunca, Ebû Talhâ evden çıkmak istediği sırada, zeki ve takvâ sahibi bir
hanım olan Ümmü Süleym:
“–Ey Ebû
Talhâ, şu komşumuzun yaptığına bak, kullanmak üzere aldığı emâneti istediğim
zaman vermek istemediler.” dedi. Ebû Talhâ:
“–Hiç olur
mu, iyi etmemişler!” diye cevap verdi. Bunun üzerine Ümmü Süleym:
“–Ey Ebû
Talhâ, oğlun senin yanında Allah’ın bir emânetiydi, onu geri aldı.” deyiverdi.
Ebû Talhâ birden şaşırdı, sustu ve sonra:
“–Biz Allah
içiniz ve muhakkak O’na döneceğiz” diyebildi. Namaz için
mescide gittiğinde olan biteni Hazret-i Peygambere anlattı. Allah Rasûlü:
“–Cenâb-ı Hak, bu gecenizi mübârek kılsın.” diye duâ etti. Bu duâ üzerine
daha bir yıl geçmeden Allah, bu âileye bir erkek evlât daha ihsan buyurdu.
Peygamber Efendimiz bu yeni doğan çocuğa hurma yedirerek duâda bulundu ve
ismini “Abdullah” koydu. Yine bu duânın bereketiyle Abdullah’ın dokuz veya yedi
çocuğu olduğu ve hepsinin kurrâ hâfız oldukları rivâyet edilmiştir. (Buhâri,
Cenâiz 42, Akîka 1; Müslim, Edeb 23; Fezâilü’s-sahâbe 107)
Sâliha bir hanım, huzur dolu bir âile ortamı
için kocasıyla münâsebetlerinde başka ne gibi incelikleri gözetmelidir?
Beyini hiçbir zaman ihmal etmemeli, âile fertleri arasındaki sıralamada onu
ikinci sıraya düşürmemelidir. Bu hâl, yaratılışa ters düşeceği için normal bir
erkek, kadının böyle bir davranışını kabullenemez.
Bir insanı memnun etmek için onu iyice tanımak gerekir. Bu yüzden hanım;
kocasını anlamaya, onun ideallerini, alâkalarını, hislerini, zevklerini
paylaşmaya ve ondan kopmamaya çalışmalıdır. Buna mukâbil erkek de hanımına
karşı aynı şekilde hareket etmelidir. Eğer bunu önemsemezlerse, hayat
arkadaşlığının tabiî îcâbı olan “beraberlikler, ortak noktalar ve paylaşmalar”
gittikçe azalır ve eşler birbirinden zamanla uzaklaşır. Vakitlice tedbir
alınmazsa bu bir müddet sonra öyle bir hâl alır ki; eşler arasındaki muhabbet
ve birliktelik, yerini ayrılık ve nefrete bırakabilir. Bunun en kötü mevsimi
ihtiyarlıktır. Birlikte geçirdikleri yıllar boyunca birbirini tanıyıp anlamaya
çalışmamış kimselerin ihtiyarlık demlerindeki ayrılığı ise, hazîn bir
yalnızlık, geri dönülmez bir hasret ve nedâmettir.
Hanım, beyine hayırlı ve meşrû her işinde yardımcı ve destek olmalıdır.
Onun akrabalarına da hürmette kusur etmemelidir. Tercih ve fedâkârlık durumunda
kalırsa, onun âilesine daha fazla yakınlık göstermelidir.
Hayat sürprizlerle doludur. Felâket ve buhran zamanları olabilir. Böyle
zamanlarda beyinin yanında bulunması ve onun yükünü hafifletmeye çalışması
gerekir. Büyüklerimiz ne güzel demişler:
“Halı ol, üzerinde kırk tane ayak dolaşsın ki,
baş tâcı olasın.”
Ahıskalı Ali Haydar Efendinin Şeyhi Ali Rıza El-Bezzaz Hazretlerine Yazdigi Siiri
Canimizin Cani Efendi Babamiz el Hac Ali Haydar el-Ahishavi (ks) Hazretlerinin, Seyhi Emcedleri el Hac Ali Riza el-Bezzaz (ks) Hazretlerine reca ve niyaz namesidir.
Bu emr-i celile imtisal ancak ask ve muhabbet ehline müyesserdir. Bi ganelerin kari müskildir.
Denizli Ibrahim Efendi´ye Sükranlarimizi Arz Ederiz.ir.
(Lalegül) Dergisi Ocak 2010
İSLÂM’DA NİKÂH VE ÂİLE
Nikâh
peygamberlerin yolu, Rasûlullâh’ın sünneti, neslin baharı, erkek ve kadının
şeref ve edebi, nâmus ve iffetin kalesi, insanın diğer varlıklardan
imtiyâzıdır.
Efendim,
günümüzde evlilikle ilgili birçok tartışmalar yapılmaktadır. Öncelikle
insanlar, topluluk hâlinde yaşamaya ve âile kurmaya mecbur mudurlar? Kendi
başlarına hayatlarını idâme ettirseler olmaz mı?
Yalnızlık ve
teklik Allah’a mahsustur. Çünkü o yüce Yaratıcı, bir ve tek olmayı sadece
kendisine has bir keyfiyet kılmış ve bu itibarla bütün varlıkları çift olarak
yaratmıştır. Dolayısıyla bütün varlıklar, bu çift olma özellikleri bakımından
birbirlerine muhtaçtırlar. Aynı zamanda yaratılmış olmaları yönüyle de
yapılarına göre bir noksanlık ve acziyet içindedirler. Yani “mâsivâullah”
adı verilen, Allah’tan gayri bütün varlıklar; binbir türlü ihtiyaç içinde hem
birbirlerine ve hem de her şeyi yoktan var eden Cenâb-ı Hakk’a ebediyyen
muhtaçtırlar.
Bunlar arasında
bilhassa “insan”, başkasına muhtaç olmak yönünden âdeta en başta gelir.
Zira insanın ihtiyaç ve istekleri, diğer varlıklara göre çok daha fazladır.
Üstelik bu ihtiyaçlar, sürekli artar ve bir türlü de bitmez. Çünkü insan,
devamlı olarak maddî-mânevî rahat içinde yaşamak ister. Sıkıntı, yokluk,
ıstırap, çile ve felâketler ona zor gelir. Bu anlarda bilhassa tutunacak bir
el, sığınacak bir gönül arar.
Bu itibarla
âdemoğlu, “üns” veya “ünsiyet” yani “ülfet ve dostluk”
kelimelerinden türetilmiş olan “insan” kelimesiyle isimlendirilmiştir.
Bu bile onun başka varlıklar ve özellikle kendi cinsinden olanlarla bir
beraberliğe muhtaç bulunduğunu gösterir. Bu muhtaçlık, insanın en birinci
özelliğidir ve insan, âdeta bu özelliği ile tanıtılır.
Bu gerçeğin
en bâriz bir şekilde ortaya çıktığı durum, kadın-erkek beraberliğidir. Bu
husus, nesillerin devamını sağlamak bakımından vazgeçilmez bir zarûret, hattâ
şarttır.
Onun için bu
zarûret, diğer canlılarda erkek-dişi, cansız varlıkların kimyevî terkiplerinde
ise artı (+), eksi (-) sûretinde tecellî etmiştir. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de
pek çok âyet-i kerimede bu hususa temas edilir:
“Her şeyi
çift yarattık ki, düşünüp ibret alasınız.” (ez-Zâriyât, 49)
“Yerin
bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve henüz mâhiyetini bilmedikleri
şeylerden bütün çiftleri yaratan Allah’ı tesbih ve takdis ederim.” (Yâsin, 36)
“Ve sizi
çift çift yarattık.” (en-Nebe,
8)
Bu âyetlerde
zikredilen çift yaratılma keyfiyeti, aynı varlıktan iki adet şeklinde değil,
yukarıda zikredildiği gibi her şeyin “erkek-dişi” veyahut da “eksi-artı” olarak
yaratılmasıdır. Aksi hâlde bunlardan birinin yaratılışı fuzûlî bulunur ve böyle
bir gereksizlik de Cenâb-ı Hakk’ın “müteâl” yani “bütün kemâl
sıfatlarının sahibi” mânâsındaki yüce sıfatına ters düşerdi. Kısacası o çift
çift yaratmış, ancak her şeyiyle birbirine benzer şekilde hiçbir ikiz
yaratmamıştır. Tek yumurta ikizlerinin de iç dünyalarından parmak uçlarına ve
gözlerine kadar birbirinden farklı o kadar yönleri vardır ki…
Hâsılı Allah
Teâlâ, varlıkları çift çift yaratmış ve aralarına da birbirlerine yakınlık
kurmaları için cezbetme ve cezbedilme kanunu koymuştur. Böylece onların maddî
ve mânevî kemâlini, birbirleriyle bütünleşmelerine bağlamıştır.
Bu hakîkat
etrafında bir erkeğin kadına, bir kadının da erkeğe ihtiyaç ve temâyülü, özü
itibarıyla neslin devamı içindir. Ancak tek gâye, elbetteki bu değildir. Çünkü
kurulan sağlam bir âile yapısı ile fertlerin rûhî ve içtimâî huzur, sükûn ve
âhengi de insanoğlunun muhtaç bulunduğu son derece mühim bir gâye ve hedeftir.
Bu rûhî huzur, sükûn ve âhenge ulaşmada arzu edilen zirveye ise ancak “muhabbetullah”
ile varılabilir. Yani kalbin Cenâb-ı Hakk’a aşkla yönelmesi ile… Bu, Leylâ’dan
Mevlâ’ya doğru bir yolculuktur…
Yani bu
yolculuk için -tabir caizse- Leylâ şarttır. Çünkü muhabbetullah ile Cenâb-ı
Hakk’a yaklaşabilmenin birinci merhalesini kadın-erkek arasındaki muhabbet
teşkil eder. Zira muhabbet, nefsânî arzularla başlamış olsa bile onu aşmadıkça “aşk”
hâline gelmez. Aşk, sevilenler üzerindeki ilâhî tecellîlerin birbirini
çekmesinin adıdır.
Bu çekim
kuvvetinin merkezi olan kalpler, birbirlerine muhabbetle bağlanan eşler
vesîlesiyle âdeta sevdâ antrenmanları (temrinleri) yapar ve böylece
muhabbetullaha hazır hâle gelir, Allah’ı sevme kâbiliyeti kıvam kazanır.
Âilenin tabiî meyvesi olan evlât ile bu kâbiliyet daha da olgunlaşır, liyâkate
döner.
İşte bu
liyâkat ile muhabbetullahın gönülleri kuşatması için evliliğin, ilâhî emirlere
uyularak gerçekleşmesi lâzımdır. Yalnızca aklî ve nefsânî arzu, heves ve
temâyüllerle gerçekleşen bir evlilik -ekseriyetle- muhabbet meyvesini hâsıl
etmemektedir. Dolayısıyla böylesi kurulan yuvalarda, evlilikten beklenilen
mânevî olgunlaşma ve kalbin muhabbet eğitimi gerçekleşmez. Yani gönüller
lâyıkıyla istifade edemez. Çünkü böyle evliliklerde insanlar, umûmiyetle
nefsânî iştihaların kölesi olurlar. Mâneviyatta ilerleme şöyle dursun, gönül
dünyaları daha da geriler, kuraklaşır ve soysuzlaşmaya kadar varabilir.
Olgunlaşmaya
ve mânen yükselmeye, yani dînin yarısını tamamlamaya vesîle olan evlilikler,
ulaşılması gereken ideal seviyeyi göstermektedir. Nasıl ki, bir şeyin tamamı
elde edilemese de elde edilebilecek tarafından vazgeçilmez, aynı şekilde herkes
gücü nispetinde bu ideal vasıfları temin etmekten geri kalmamalıdır. Ancak bu
sayede evlilik vesîlesiyle arzu edilen huzur, sekînet ve olgunluğa
ulaşılabilir.
İMAN VE İMTİHAN
Tasavvufun
başlıca gâyesi, ham insanı ihlâs ile tezyîn ederek kâmil insan hüviyetine
kavuşturmaktır. Çünkü insan, kendisini Rabb’ine vâsıl edecek kudret akışları ve
Rabbânî sırlarla techîz edilmiş olan şu kâinâta, ebediyyet âlemine hazırlanmak
için gelmiş ve bu maksada binâen muhtelif imtihânlara tâbî kılınmıştır. Onun,
ebedî âlemde kendisi için hazırlanmış olan nîmetlere nâil olabilmesi de, bu
imtihânları kazanarak bir kalb-i selîm elde edebilmesine bağlıdır.
Bu nükte
dolayısıyladır ki insanlar, îmân ve fazîlet dâvâsında çile, sıkıntı, ızdırap ve
elemle dolu binbir merhalelerden geçirilirler. Böylece Hakk yolunda ilâhî
dâvânın sâdıkları ile fâsıkları birbirinden ayırd edilir. Bunun içindir ki,
sadece îmân etmek kâfî değildir. Onu amel-i sâlihle süsleyerek ilâhî
imtihânlarda muvaffak olabilecek bir seviyeye yükseltmek zarûreti vardır.
Allâh Teâlâ
Kur’ân-ı Kerîm’de:
الم أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا
آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ
فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
“Elif. Lâm.
Mîm. İnsanlar yalnız «inandık» demekle hiç imtihân edilmeden
bırakılacaklarını mı sandılar?”
“Şânım hakkı
için onlardan öncekileri de imtihân ettik. Elbette Allâh, (dîn ve îmân dâvâsında) sâdık
olanlarla yalancıları bilmektedir.” (el-Ankebût, 1-3) buyurarak îmân ve
imtihânın âdetâ içiçe olduğunu beyân eylemiştir.
Buna göre;
îmân bir lutuf, imtihân da onun miyârı, kuldan istenilen sabır ve teslîmiyyetle
îmânı muhâfaza ise, bir bedel mesâbesindedir. Yâni Hakk Teâlâ, verdiği lutfunun
yüceliğini ve değerini idrâk ettirmek için kullarına takdîr buyurduğu
imtihânlarla -onların iktidarları nisbetinde- âdetâ bir bedel taleb etmektedir.
Âyet-i kerîmedeki:
إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنفُسَهُمْ
وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ
“Allâh
mü’minlerden mallarını ve canlarını, onlara (verilecek) cennet karşılığında satın almıştır…”
(et-Tevbe, 111) ifâdesi de, bu hakîkatin bir tezâhürüdür.
Dolayısıyla,
rızâ-yı ilâhîyi kazanmak için, Hakk’ın istediği bedelleri (can, mal-mülk,
vesâireyi) seve seve O’nun yolunda fedâ etmek, îmânın kemâline vesîledir.
Mü’minlerin şu imtihân dünyâsındaki ibtilâ, mihnet ve meşakkatlerinin âhıret
kazancına bir bedel olarak kaydedildiği şüphesizdir.
Hazret-i
Hüdâyî ne güzel söylemiş:
Cân terkini
urmadan,
Cânân eline
girmez!
Zünnârını
kırmadan,
Îmân eline
girmez!
…..
Olmadan
esîr-i derd
Dermân eline
girmez!
Su gibi
erinmezsen,
Yerlere
sürünmezsen,
Taşlarla
örünmezsen,
Ummân eline
girmez!
Diğer
taraftan dünyâ ihtirasına kapılmış îmânsızların, Kur’ân’a ve dîni yaşamaya
çalışanlara yaptıkları tecâvüzler ise, onlar için ebedî ızdırap ve felâket dolu
bir cehennem azâbının kahredici bedeli hükmündedir. Zîrâ onlar, iki yönden
azâbı hak etmektedirler. Biri îmân etmemeleri, diğeri de mü’minlere
zulmetmeleridir.
GAFLET
Yolu engin
sahrâlara uğrayan bir seyyah, dalgın dalgın yürürken vahşî bir hayvana rastladı
ve canhıraş bir telaşla kaçmaya başladı. Fakat ne kadar hızlı koşsa da
kurtulamayacaktı. Bu sebeple kendisini, karşısına çıkan bir kuyuya hiç
düşünmeden bırakıverdi. Aşağı doğru düşerken de kuyu duvarında büyümüş olan bir
dal gördü ve ona tutundu.
Fakat o ne;
tutunduğu dalı biri siyah, biri beyaz iki fâre hiç durmadan kemirmekteydi.
Kuyunun dibine baktı; bir ejderha ağzını açmış onun düşmesini bekliyor, ayrıca
yuvalarından başlarını çıkarmış dört yılan var!..
Bu ahvâlin
dehşet ve vehâmetini farkeden adamcağız, büyük bir korku ve endişeye kapıldı.
İçine düştüğü şu durum, ne küçük bir ihmâle ne de vakit kaybetmeye müsâitti.
Bir an evvel, yâni fareler tutunduğu dalı kemirip bitirmeden önce kuyudan
çıkmalıydı…
Garip adam,
bu vaziyetin ciddiyet ve tehlikesini düşünürken o esnâda kuyu duvarının
kendisine yakın bir yerinde iştah açıcı güzel bir petek gördü. Canı çekti ve
içinden:
“–Şu garip
yerde böyle güzel bal!.. Durumum uygun değil ama, hiç olmazsa tadına bakayım;
ondan sonra vakit kaybetmeden yukarı çıkarım!” dedi.
Bala uzanıp
ondan tattığında da öylesine bir haz aldı ki:
“–Böyle balı
bir daha nerede bulurum; hazır onu elde etmişken biraz daha yiyeyim!” demeye
başladı ve kendisini balın lezzetine kaptırdı.
Böylece
aklını, fikrini, gönlünü ve gözünü bala çeviren bîçâre, içinde bulunduğu
durumla ilgili hiçbir şey düşünmez ve kurtuluş çâresi aramaz oldu. Bir devekuşu
nasıl başını kuma sokup etrâfından ve kendisinden haberdar olmazsa, o da aynı
şekilde âdetâ başını bala gömmüş, başka hiçbir şeyi görmez olmuştu. Ancak onun
bu vurdumduymazlığı ne farelerin dalı kemirmesine, ne de ejderha ve yılanların
pusuda beklemesine elbette ki hiçbir şekilde tesir etmedi. Nihâyet kemirilen dal
koptu ve gâfil yolcu, kuyunun dibine düşerek helâk olup gitti…
Bu kıssadaki
kuyu ve âfetler, dünyâ hayatını; ejderha ve yılanlar, dünyevî ve nefsânî kötü
sıfatları; bal, aldatıcı fânî lezzetleri; dal, ömrü; beyaz ve siyah fare de
gece ve gündüzü, yâni ömrü eriten zamanı temsil eder. Seyyah da, bu şartlar
içinde şu imtihân âlemine gelip geçen bir yolcudur ki, eğer gaflete dalarsa onu
bekleyen netice helâkten başka bir şey değildir.
Bu durumda
beşer için en mühim husus, birgün nedâmet tuğyânları ile ağlatacak olan her
türlü gafletten korunmasını bilmek, ebedî huzûr ve sürûra garkedici yüce
kurtuluşa nâiliyet yolunda gayret etmek olmalıdır… Zâten insanın yaratılış
gâyesi ve içinde bulunduğu ahvâl, bunu îcâb ettirmekte değil midir?
Mâlumdur ki
her mahlûkun seâdeti, kendi yaratılışındaki gâyeye uygun olarak yaşaması ile
tahakkuk eder. Cihanın en üstün varlığı insan olduğundan onun seâdeti de,
yaratılış sebebinden haberdâr olması, davranışlarını buna göre tanzîm etmesi,
içinde bulunduğu fânî âlemin ve onun gel-geç sevdâlarının nefisle el ele
vererek hazırladığı tehlikeli tuzaklara karşı uyanık olmasıyla mümkündür. Bu
da, kimin mülkünde yaşadığı ve kimin verdiği rızık ile hayâtını devâm
ettirdiğinin idrâki içinde kulluğa yakışır bir mâhiyette derin, ince, zarîf, şükrânî
ve istikâmet üzere amel-i sâlihlerle müzeyyen bir hayata bağlıdır.
Yoksa
ahsen-i takvîm (varlıkların en şereflisi) vasfıyla yaratılan insanın, Allâh’tan
uzak, kendini bilmez ve öz cevherinden lâyıkıyla haberdâr olmaksızın yaşaması,
yukarıda geçen misâldeki gibi şiddetli bir gaflet olur ki, bu, hayat adına
hüsran dolu bir sürünme ve pek acı bir sefâlettir. Hüdâyî Hazretleri, ahsen-i
takvîm olarak yaratılan kulun bu hâle düşmemesi için îkaz sadedinde şöyle der:
Gidenleri
görmez misin?
Yer altına
girmez misin?
Hakk katına
varmaz mısın?
Nic’olur
hâlin ey gâfil?
Tâat kapusın
kaparsan
Doğru yolundan saparsan
Nice bir mala taparsan
Nic’olur hâlin ey gâfil?
AMENTÜ
(Amentü billahi ve melaiketihi ve kütübihi ve rusulihi velyevmil ahiri ve bil kaderi hayrihi ve şerrihi minallahi teala velba'sü ba'delmevti hakkun eşhedü en la ilahe illallah ve ehedü enne Muhammeden abdühü ve resulühü )
( MANASI )
"Ben Allah-u Teala'ya , meleklerine ,
Kitaplarına , Resul ( Peygamber ) lerine , ahiret gününe , kader ( takdir
edilen şeyler ) in hayırlısı ve şerlisi ( yaratılmak yönünden ) Allah-u Teala
dan olduğuna inandım.
Öldükten sonra dirilmek de haktır. Ben
şehadet ederim ki Allah (-u Teala) dan başka hiçbir ilah yoktur ve yine
şehadet ederim ki , Muhammed (s.a.v.) Allah (-u Tealan)ın kulu ve
resulüdür"
Bilindiği Üzere iman şartları altıdır.
1- ( Amentü billahi ) ALLAH'A İNANMAK
Tabiki Allah'â inanmak için
evvela onu tanımak lazımdır. Yahudi ve Hristiyanlar da Allah'a inandıklarını
söylemektelerse de ; "Allah'ın oğlu ve hanımı var " şeklinde sapık
inançlarından dolayı Allah'a inanmaları muteber sayılmamıştır.
Dolayısıyla Allah'a inanmak onun "
Varlığına , birliğine , doğmadığına , eşi dengi olmadığına ,bütün kemal
sıfatlarla muttasıf olup bütün noksan sıfatlardan münezzeh olduğuna"
inanmak demektir ki bu hususta daha geniş malumat ileride vermeye çalışacağız.
O halde Allah-u Teala hakkında şuna
inanmalıyız ki " Allah-u Teala varlığı vacip olan , yokluğu
düşünülemeyen ve varlığı zatından olup hiçbir kimseye muhtaç olmayan bir
zattır. "
Allah-u Teala bütün kemal sıfatlarla
mevsuf ( Üstün Sıfatlara Sahip ) olup , Noksan sıfartların tümünden
münezzeh ( son derece uzak ) tir.
Allah-u Teala hiçbir icap ( Kimsenin
Zorlaması ) olmaksızın dilediğini yapan , hiç şüphesiz mahlukatı yaratan ve her
yaptığını bir hikmete dayalı olarak yerli yerinde yapandır.
Melekler Allah-u Teala'dan izinsiz
hiç bir şeyi kendiliklerinden yapmadıkları için herhangi bir nedenle onlar
hakkında kötü konuşmak ve onlara düşman olmak gerçekte Allah'a düşmanlık
sayıldığından insanı dinden çıkarır.
Bu husus Yahudilerin Cebrail (
Aleyhisselam ) a düşmanlığı ile ilgili Bakara suresinin 97-98. ayeti
kerimelerinde zikredilmiştir.
2- ( Ve Melaiketihi ) MELEKLERİNE İNANMAK
Ihlas
Allâh Rasûlü
-sallâllâhu aleyhi ve sellem-:
“Ameller,
niyetlere göredir…”
buyurmuştur. (Buhârî, Îmân, 41; Müslim, İmâre, 155)
Bu itibarla
başta ibâdetler olmak üzere bütün hayırlı amellerin, Allâh rızâsı için
yapılması esastır. Bu da, ancak ihlâs ile tahakkuk edebilir. Diğer bir
ifâdeyle, yapılan amelleri ancak ihlâs ile ulvî bir gâyeye bağlayarak ibâdet
vasıf ve derecesine yükseltmek mümkündür. Dolayısıyla Allâh katında amellerin
makbûliyetinin asıl şartı, ihlâstır.
İhlâs,
amelleri sırf rızâ-yı ilâhîyi kasdederek îfâ etmek ve onlar üzerine nefsânî
gâyelerin gölgesini düşürmemektir. Beden için ruh ne ise, amel için ihlâs da o
mesâbededir. İhlâssız amel, özden mahrum kuru bir yorgunluktan ibârettir.
İhlâs,
Cenâb-ı Hakk’a yakınlaşabilme gâyesiyle her türlü dünyâ menfaatlerinden kalbi
koruyabilmektir.
İhlâs,
amellerin, başta riyâ ve ucub olmak üzere her türlü mânevî kirden arınmasıdır.
Zîrâ bunlar, ihlâsı bulandıran ve onu yok eden kalbî hastalıklardır.
Cenâb-ı
Hakk’ın rızâsından gayri bütün emelleri gönülden söküp atmak, müslümanın
îfâsına mecbûr olduğu büyük bir vazîfedir.
Lâkin şuna
dikkat etmek lâzımdır ki, ihlâs sâhibi kimseler her an nefsâniyetin galebesi
neticesinde bu güzel hâllerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyadırlar.
Zirvede durmak nasıl zor ise, ihlâsı muhâfaza edebilmek de o derece güçtür.
Nitekim bu hususta Zünnûn-ı Mısrî Hazretleri’nin şu sözü pek meşhurdur:
“Bütün
insanlar ölüdür, âlimler bundan müstesnâdır. Bütün âlimler uykudadır, ilmiyle
âmil olanlar bunun dışındadır. İlmiyle amel edenlerin de aldanma ihtimâli
vardır, ancak ihlâslılar müstesnâdır. İhlâslılar da (dünyâda her an) büyük bir
tehlike ile karşı karşıyadırlar…”16
Bütün
zorluğuna rağmen ihlâsı muhâfaza edebilen kullar ise pek çok ilâhî lutuflara
mazhar olurlar. Ezcümle:
İhlâs,
kulları en büyük hayır olan ilâhî rızâya nâil eyler. Çünkü Allâh’ın, insanların
amellerinden murâdı, ancak kendi rızâsının hedeflenmiş olması, yâni ihlâstır.
Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“(Ey Rasûlüm!) Şüphesiz ki Kitâb’ı
Sana hak olarak indirdik. O hâlde Sen de dîni Allâh’a has kılarak ihlâs ile
kulluk et!” (ez-Zümer, 2)
“De ki: Ben,
dîni Allâh’a has kılarak ihlâslı bir şekilde O’na kulluk etmekle emrolundum.” (ez-Zümer, 11)
İhlâs,
mü’mini, en büyük düşmanı olan şeytanın tasallutundan kurtarır. Zîrâ o, ancak
ve ancak ihlâsta zaaf gösterenlere musallat olabilmektedir. Âyet-i kerîmede
şöyle buyrulur:
“(Şeytan) dedi ki: Ey
Rabbim! And olsun ki, beni azdırmana karşılık ben de yeryüzünde onlara
(günahları) süsleyeceğim ve onların hepsini mutlakâ azdıracağım. Ancak
onlardan ihlâsa erdirilmiş kulların müstesnâ!”
(el-Hicr, 39-40)
İhlâs sâhibi olanlar, cehennem azâbından âzâd olurlar. Cenâb-ı Hakk’ın: “(Azaptan)
ancak Allâh’ın hâlis kulları istisnâ edilecektir.” (es-Sâffât, 40)
buyruğu bu hakîkati müjdelemektedir.
İhlâsla yapılan amel, az da olsa, sâhibinin kurtuluşuna kâfîdir. Nitekim
Allâh Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:
“Dîninde ihlâslı ol! Böyle yaparsan az amel bile
sana kâfî gelir.” buyurmuştur. (Hâkim, IV, 341)
İhlâs, ilâhî nusreti celbeder. Peygamber -aleyhissalâtü vesselâm-:
“Allâh bu ümmete, zayıfların duâsı, namazları ve
ihlâsları sebebiyle yardım eder.” buyurmuştur. (Nesâî, Cihâd,
43)
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)