EZAN VE İKAMET BAHSI

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

EZAN VE İKAMET EZAN VE İKAMETTE SÜNNET OLAN ŞEYLER EZAN OKUMANIN FAZİLETİ Ezan; lügatta, bildirmek anlamındadır. Allahu Teâlâ şöyle buyuruyor: "Allah ve Rasulü tarafından bir ezandır (yâni;bir bildiridir.) (Tevbe: 3) Şeri manada ise ezan; belli ve kendine özgü sözlerle namazın vakitlerini bildirmektir. Ezanın Hükmü: Şehir ve köy halkına ezan; vacib-i kifâyedir. Yâni; bir belde halkı ezanı terkederse hepsi günahkâr olur. Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: "Namaz vakti geldiği zaman biriniz sizin için ezan okusun. Ve büyüğünüz imam olsun." (Buhari,Müslim) ‘Yolcu ve çölde olanlara ise ezan; sünnettir. Rasulullah (s.a.s) Ebu Said el-Hudri (r.a)ye şöyle dediği rivayet edildi: "Muhakkak senin, koyunları ve çölü sevdiğini görüyorum. Koyunların yanında ve kırda bulunup ta ezan okuduğun zaman sesini yükselt. Çünkü insan ve cin müezzin, sesini işiten herşey, kıyamet gününde ona şehadet eder." (Buhari, Müslim) Ezanın şekli şöyledir: Dört defa Allahu Ekber, İki defa Eşhedu enla ilahe illallah, İki defa Eşhedu enne Muhammeden Rasulullah, İki defa Hayya ales-salah, İki defa Hayya alel-felah, İki defa Allahu Ekber, Bir defa Lailahe illallah. ‘Sabah namazında Hayya alel-felahtan sonra iki defa "Essalatu hayrun minen-nevm" denilir. İkamet te, ezan gibidir. Fakat "Hayya alel felah" tan sonra iki defa "Kad kamet-is-salah" denilir. Abdullah b. Zeyd (r.a)den şöyle dediği rivayet edilmiştir: Rasulullah (s.a.s) insanları namaza çağırmak için çan yapılmasını emrettikten sonra rüyamda elinde çan taşıyarak dolaşan bir adam gördüm. Ve ona dedim ki: - "Ey Allahın kulu! Bu çanı bana satar mısın?" Bana dedi ki: - "Bununla ne yapacaksın?" - "Onunla insanları namaza çağıracağız." Adam: - "Sana ondan daha hayırlı birşey öğreteyim mi?" dedi. "Evet" dedim. Adam dedi ki: Dört defa Allahu Ekber, İki defa Eşhedu enla ilahe illallah, İki defa Eşhedu enne Muhammeden Rasulullah, İki defa Hayya ales-salah, İki defaHayya alel-felah, İki defa Allahu Ekber, Bir defa Lailahe illallah." Sonra benden biraz uzaklaştı ve dedi ki: "İkamette de "Hayya alel-felah"tan sonra iki defa "Kad kamet-is-salah" dersin." Sabah olunca Rasulullah (s.a.s)e gittim. Ona rüyamı haber verdim. Rasulullah (s.a.s) buyurdu ki: "Gerçekten bu, hak bir rüyadır. Bilâle git. Çünkü O, senden daha güzel ve uzun seslidir. Sonra, rüyanda söyleneni ona öğret. Bilâl bununla müslümanlan namaza çağırsın. Abdullah b. Zeyd (r.a) diyor ki: Ömer b. Hattab (r.a) Bilâlin, namaz için nidasını işitince izar (belden aşağısını örten libas )ını yerden çekerek Rasulullahiri yanına geldi ve şöyle dedi: "Yâ Rasulallah! Seni hak ile gönderen Allaha yemin ederim ki ben de onun söylediği gibi gördüm." Bunun üzerine Rasulullah (s.a.s): "Allaha hamd olsun. İşte bu daha sağlam" buyurdu. (Ebu Davud, İbni Mace, Ahmed, Tirmizi, İbni Hıbban, İbni Huzeyme) Tirmizi ve İbni Huzeyme bu hadis için sahih dediler. Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: "Eğer sabah namazı ise "Hayya alel-felah"tan sonra iki defa "Essalatu hay run minen-nevm" sonra da iki defa "Allahu Ekber, bir defa "Lailahe illallah" dersin." (Ebu Davud) İbni Huzeyme bu hadis için Sahih dedi. Enes (r.a)nün şöyle dediği rivayet edildi: "Müezzin sabah ezanında "Hayya alel-felah" dedikten sonra "Essalatu hay run minen-nevm" demesi sünnettir." (Dare Kutni, İbni Huzeyme) İbni Huzeyme bu hadis için sahih dedi. Abdullah b. Zeyd (r.a)nün şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasulullah (s.a.s)in ezanı, gerek ezanda ve gerek kamette ikişer ikişer idi." (Tirmizi, Dare Kutni) Tirmizi, İbni Hıbban ve İbni Huzeyme bu hadis için Sahih dediler. EZAN VE İKAMETTE SÜNNET OLAN ŞEYLER 1- Ezanı; yavaş yavaş, ikameti ise; hızlı hızlı okumak. Cabir (r.a)den: Rasulullah (s.a.s) Bilâl’e dedi ki: "Ey Bilâl! Okuduğun zaman ağır ve yavaş oku.İkamet ettiğin zaman da acele et." (Tirmizi)’Zayıf hadis. 2- Ezan ve ikamet okunduğu zaman kıbleye dönülür. Said (r.a) şöyle demiştir: "Bilâl ezan okuduğu zaman kıbleye dönerdi." (Hakim rivayet etti ve Hasen dedi.) 3- Müezzin ezan okurken parmağını kulaklarına tıkar. Rasulullah (s.a.s) Bilâl (r.a) ezan okurken iki parmağını kulağına sokmasını emrederek: "Şüphesiz o, senin sesini daha çok yükseltir" buyurmuştur. (Tirmizi, İbni Mace, Hakim) Ebu Cüheyfe (r.a) şöyle demiştir: "Bilâl ezan okurken iki parmağını kulağının içine sokardı." (İbni Mace, Hakim) Hakim bu hadis için Hasen-Sahih dedi. 4- Müezzin ezan sırasında yüzünü "Hayya ales-salah" derken sağa, "Hayya alel-felah" derken sola çevirir. Musa b. İsmail, Ebu Cuheyfe (r.a)den şöyle rivayet etmiştir: "Bilâl’i ezan okurken gördüm. "Hayya ales-sa-lah" ve ".Hayya alel felah"a geldiği zaman boynunu sağa ve sola çevirdi. Fakat, vücudu ile dönmedi." (Buhari, Tirmizi, Ebu Davud) 5- Ezanı bitirdikten sonra (Akşam namazı hariç) hemen ikâmet etmeyip biraz oturmak. Rasulullah (s.a.s) Bilâle dedi ki: "Ezan ile ikamet arasında yiyip içen kimse ile sıkışmış olupta abdest bozmaya giden kimsenin hacetini giderecek kadar zaman bırak." (Tirmizi)’Zayıf hadis. 6- Ezanı, ezan karşılığında ücret almayan müezzine okutmak. Osman b. Ebul-As (r.a) Rasulullah (s.a.s)e şöyle dedi: "Ey Allahın Rasulü! Beni kavmimin imamı yap." Rasulullah (s.a.s):"Sen onların imamısın (namaz kıldırırken) eh zayıflarını gözet (namazı uzun tutma) ve okuduğu ezan karşılığında ücret almayan bir müezzin al." (Ebu Davud, İbni Mace, Nesei, Ahmed) Hakim bu hadisi rivayet etti ve Müslimin şartına göre sahih dedi. 7- İmam hazır olduğu zaman ikamet okunması. Cabir b. Semure (r.a)nün şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasulullah (s.a.s)in müezzini (ezandan sonra) ara verir, Rasulullah (s.a.s)in çıktığını görünceye kadar kamet getirmez, onu görünce namazı ikame ederdi." (Tirmizi) 8- Ezan okuyan kimsenin ikameti de kendisinin getirmesi gerekir. Haris es-Südanın oğlu Ziyad (r.a) şöyle demiştir: "Rasulullah (s.a.s) ezan okumamı emretti de, ben ezanı okuyunca Bilâl kamet etmek istedi. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.s): "Muhakkak Südanın kardeşi ezanı okudu, ikameti de o yapmalıdır. Çünkü kim ezanıc okursa ikametide o yapar" buyurdu." (Tirmizi, Ebu Davut, İbni Mace) 9- Ezan ve ikametin abdestli olarak okunması. Ebu Hureyre (r.a)den şöyle rivayet edilmiştir: "Namaza ancak abdestli olan çağırır. (Yani ezan okur.) (Tirmizi)’Sahih senedle. 10- Yüksek yerde ezan okumak. Neccar oğullarından bir kadın şöyle demiştir: "Evim mescid etrafındaki evlerin hepsinden en yüksekti. Bilâl sabah ezanını onun üstünde okurdu." (Ebu Davud) 11- Bir müezzin olduğu zaman namaz vakti girdikten sonra ezan okumak. Bilâl (r.a) fecirden önce ezan okudu. Rasulullah: "İnsanlara dalgınlıkla ezan okuduğunu haber ver" buyurdu ve vakit girdikten sonra tekrar ezan okumasını emretti. (Ebu Davud)’Zayıf hadis. 12- Camide iki müezzin olduğu vakit müezzinlerden biri vakit girmeden önce diğeri vakit girdikten sonra ezan okur. İbni Ömer (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edildi: "Şüphesiz Bilâl, gece bitmeden ezan okumaktadır. Bunun için İbn Ümmü Mektum ezan okuyuncaya kadar yiyip içebilirsiniz." (Buhari, Müslim, Ebu Davud, Nesei). 13- Ezanda nağme yapmamak. Nağme yapmak bid attir. 14- Ezan ve ikamet arasında dua etmek. Enes (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Ezan ile ikamet arasındaki duayı Allah çevir mez." (Ebu Davud, Tirmizi, Nesei) İbni Huzeyme bu hadis için Sahih dedi. 15- Müezzin ezan okurken, ikamet getirirken konuş mamak, müezzin ezan okurken kalbiyle ezanı tekrarlamak "Hayya ales-salah" ve "Hayya alel-felah"a gelince "La havle vela kuvvete illa billah" demek. İkamette "Kad kametissalah" derken "Ekamehullahi ve edameha" demek. Ebu Said (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Ezanı işittiğiniz vakit (müezzini takip ederek) dediklerini tekrar ediniz." (Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei) Müslim ve Ebu Davud'da şu rivayet vardır: "Her kim ki "Hayya alâ"lardan başka müezzinin dediklerini aynen kalbi ile tekrar ederse cennete girer. "Hayya alâ"larda "La havle ve la kuvvete" der." Bilâl (r.a) ikamet etmeye başladı da "Kad kametissalah" deyince Rasulullah (s.a.s) "Ekamehullahu Ve edamehu" (Allah namaz kılmayı nasib etsin ve onu devam ettirsin) buyurdu. Ve ikametin diğer cümlelerinde de ezandaki gibi dedi. (Buhari, Ebu Davud) 16 - Ezanı işittikten sonra aşağıdaki duayı okumak. Cabir (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Her kim müezzinin çağırışını işittiği vakit: "Allahümme Rabbe hazihid davetit tammeti ves-aalatil kaimeti, ati Mahummeden el vesilete vel fadilete vebashümakamen mahmuden ellezi veaddehu" (Ey bu eksiksiz çağrının ve dünya durdukça duracak olan namazın Rabbi Allahım Muhammed (s.a.s)e vesile (cennette özel bir makam )yi ve fazileti ver. Onu kendisine vaad buyurmuş olduğun Makam-ı Mahmuda eriştir.) derse kıyamet günün de şefaate hak kazanır." (Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei) EZAN OKUMANIN FAZİLETİ Muaviye (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Kıyamet gününde müezzinler insanların en uzun boyunlularıdır." (Müslim, Ahmed) Ebu Hureyre (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Müezzin sesinin miktarınca mağfirete nail olur.”Kuru ve yaş her şey ona şehadet eder. (Ebu Davudu, Nesei) Ebu Abbas (r.a)den Rasulullah (s.a.s)in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Her kim yedi sene sırf Allah rızası için ezan okursa ona cehennemden beraat (kurtuluş) yazılır." (Tirmizi)